<< رشته مهندسی فناوری اطلاعات - گرایش IT- مقطع کارشناسی ارشد >>
رشته فناوري اطلاعات دانشي را به مخاطب منتقل ميکند که طي آن روشهاي جمعآوري اطلاعات، استفاده و انتقال آن ميسر شود. مطالعه، طراحي، ساخت، راهاندازي، نگهداري سيستمهاي سختافزاري و نرمافزاري، جمعآوري، سازماندهي، طبقهبندي و انتقال اطلاعات مهمترين اهدافي است که مهندسي فناوري اطلاعات آن را دنبال ميکند. مهمترين توانمندي دانشآموختگان اين رشته، استفاده صحيح و بهرهبرداري بهموقع از اطلاعات است. در عصري که بهسر ميبريم فناوري اطلاعات يکي از عمدهترين محورهاي تحول و توسعه در دنيا محسوب ميشود. امروزه دستاوردهاي ناشي از فناوري اطلاعات چنان با زندگي مردم تلفيق شده است که توقف در مسير آن باعث ايجاد اختلال در جامعه و حتي رفاه و آسايش مردم ميشود. از اينرو بسياري از کشورها جهت عموميت بخشيدن به استفاده از فناوري اطلاعات دست به اقدامات خرد و کلاني زدهاند که آموزش آکادميک فناوري اطلاعات يکي از اين موارد است. رشته فناوري اطلاعات در دوره کارشناسي ارشد ضمن تکميل مديريت پروژه به ارايه راهحلهاي مناسب براي مسايل پيچيده سازماني ميپردازد.
رشته مهندسی فناوری اطلاعات، زیرمجموعه گروه فنی در دانشگاه محسوب می شود. این رشته دانشی را به مخاطب منتقل می کند که طی آن روش های جمع آوری اطلاعات، استفاده و انتقال آن میسر شود.
در کشور ما نیز در راستای ایجاد تغییرات بنیادین و منطقی و دستیابی به نیروهای متخصص و کارآمد رشته فناوری اطلاعات به صورت متمرکز و غیرمتمرکز در مراکز آموزش عالی از جمله دانشگاه ها ارایه می شود. در واقع می توان گفت ورود رشته IT به مجموع رشته های ارایه شده در دانشگاه های کشور به ابتدای سال ۱۳۸۰ و هم زمان با اوج گرفتن مباحث مربوط به فناوری های اطلاعاتی و ارتباطاتی در ایران بازمی گردد. اما در سال ۱۳۸۱ بود که رشته مهندسی فناوری اطلاعات به طور رسمی در مقطع کارشناسی و کارشناسی ارشد مورد پذیرش وزارت علوم، تحقیقات و فناوری قرار گرفت. به گونه ای که رشته مهندسی فناوری اطلاعات در پایه لیسانس به طور هم زمان در سه دانشگاه علم و صنعت، امیرکبیر و شیراز تدریس شد. از آن پس تاکنون رشته IT در مقاطع تحصیلی مختلف و توسط دانشگاه دولتی و غیردولتی به متقاضیان یادگیری این علم آموزش داده می شود و علی رغم نوپایی خود از طرفداران قابل توجهی برخوردار است. لذا آنچه در این گزارش مورد بررسی قرار می گیرد آشنایی با رشته مهندسی فناوری اطلاعات، پرداختن به چگونگی امکانات لازم و نقاط ضعف و چالش های موجود در مسیر ارایه این رشته است.
● ماهیت رشته فناوری اطلاعات
پیش از هر چیز بهتر است ابتدا به ماهیت رشته فناوری اطلاعات در ایران بپردازیم. رشته IT در ایران ماهیتی میان رشته ای دارد. به این مفهوم که رشته ای خالص نیست و از تلفیق رشته هایی نظیر مدیریت، مهندسی صنایع، مهندسی الکترونیک و مهندسی کامپیوتر به ویژه نرم افزار به وجود آمده است.
بر اساس این گزارش رشته فناوری اطلاعات در دوره کاردانی بیشتر به ارایه کردن مسایل مربوط به وب می پردازد. در دوره کارشناسی نیز متقاضیان را با عملیات شبکه و امور اجرا کردن آن در سازمان ها آشنا می کند و در پایان این دوره، اندک اندک وارد مباحث مدیریت پروژه می شود. البته قابل ذکر است کارشناسی ارشد IT دارای گرایش های عمده ای نظیر تجارت الکترونیکی، سیستم های چندرسانه ای، مدیریت سیستم های اطلاعاتی، امنیت اطلاعات، شبکه های کامپیوتری و مهندسی فناوری اطلاعات است که برخی از این گرایش ها در دانشگاه های ایران ارایه می شود.
در دوره کارشناسی ارشد نیز ضمن تکمیل مدیریت پروژه به ارایه راه حل های مناسب برای مسایل پیچیده سازمانی می پردازد. هرچند مقطع دکترای فناوری اطلاعات در ایران ارایه نمی شود، اما انجام امور تحقیقاتی و دستیابی به نظریه های جدید از محورهای اصلی در این مقطع محسوب می شود.
تعداد واحدهای دوره کارشناسی ارشد - گرایش مهندسی فناوری اطلاعات:
نوع دروس | تعداد واحد |
دروس اصلی و اختصاصی | 24 |
پایان نامه | 6 |
سمینار | 2 |
جمع | 32 |
مهم ترین اهداف رشته آی تی
مطالعه، طراحی، ساخت و راه اندازی و نگهداری سیستم های سخت افزاری و نرم افزاری
جمع آوری، سازماندهی، طبقه بندی و انتقال اطلاعات
هسته اصلی رشته آی تی، مهندسی کامپیوتر به ویژه گرایش نرم افزار می باشد.
تفاوت رشته نرم افزاری با فناوری اطلاعات
به طور کلی ارتباط میان فناوری اطلاعات و نرم افزار مانند رابطه پزشک متخصص و دکتر داروساز است، به این مفهوم که پزشک صرفا به تجویز دارو و داروساز به ساخت دارو می پردازد.
کوپایی، استاد دانشگاه در مورد تفاوت های میان نرم افزار و فناوری اطلاعات می گوید: مهندسی نرم افزار به صورت ریشه ای و بنیادین ضمن استفاده از پایه ریاضی و با عمق قابل توجه موضوعات را مورد توجه قرار می دهد، در حالی که مهندسی فناوری اطلاعات بیشتر جنبه های تکنولوژیک و کاربردی نرم افزار را بررسی می کند.
وی می افزاید: مهندس نرم افزار به ارایه راه حل برای حل مسایل پیچیده سازمانی می پردازد، در حالی که مهندس IT پیاده سازی راه حل ها با استفاده از تکنیک را بر عهده می گیرد.
توانمندی ها و ویژگی های لازم برای موفقیت در رشته مهندسی فناوری اطلاعاتی
با توجه به ماهیت میان رشته ای مهندسی فناوری اطلاعات ، دانشجوی این رشته لازم است که به دو مبحث علوم مدیریت و کامپیوترعلاقه مند باشد . هم چنین باید در ریاضی توانمند بوده و قدرت تجزیه و تحلیل خوبی داشته باشد . زیرا به گفته «الکساندروف». ریاضیدان و فیلسوف معاصر شوروی، علم ریاضی کاربرد فراوانی درسایر دانش ها، صنعت و درهمه زمینه های مربوط به زندگی بشری دارد این رشته درحال حاضر از بین داوطلبان گروه آزمایشی ریاضی دانشجو می پذیرد اما دکتر جلالی معتقداست که رشته IT باید از بین داوطلبان هر ۵ گروه آزمایشی دانشجو بپذیرد و آزمون این رشته باید به صورت نیمه متمرکز برگزار گردد تا علاقه مندترین و مستعد ترین داوطلبان وارد این رشته گردند . داوطلبانی که بیش از ورد به دانشگاه با کامپیوتر آشنایی داشته ودراین زمینه توانمند باشند.
● توجه به نیازهای بازار کار
یکی از مهم ترین عوامل جذب نیرو در بازار کار توجه به نیازهای جامعه هنگام تربیت دانش آموختگان است. دکتر جلالی، در مورد نیاز فعلی بازار کار ایران در زمینه IT چنین اظهار می کند: در حال حاضر بازار کار ایران، بیش از هر چیز به تکنسین فناوری اطلاعات نیاز دارد که این امر مستلزم تحصیل در پایه کاردانی است، زیرا امروزه بسیاری از مراکز نظیر مدارس، بانک ها و غیره به سیستم کامپیوتر مجهز هستند و به افرادی نیازمندند که قادر به نگهداری و پشتیبانی از آن ها باشد و این اقدام نه به مهندس احتیاج دارد و نه فرد دیپلمه توانایی انجام این کار را دارد.
لذا با توجه به رشد فناوری اطلاعات در کشور، زمانی به مهندس IT احتیاج خواهیم داشت که برنامه های وسیع و مدیریتی در این حوزه داشته باشیم و IT تا لایه های عمقی جامعه نیز پیش رفته باشد.
در حال حاضر وزارت بازرگانی در پی آن است که سیستم تجارت ایران را مثل کشورهای پیشرفته، الکترونیکی کند. این پروژه بسیار پیچیده است و نیاز به تعداد قابل توجهی متخصص IT دارد. تا جایی که اگر تمامی دانشجویان ما وارد بازار کار شوند. باز هم پاسخگویی نیاز این پروژه و پروژه های مشابه نخواهند بود. حتی در کارهایی ساده تر مثل مکانیزه شدن سیستم یک اداره، نیاز به متخصص این رشته است. به عبارت دیگر در حال حاضر، همه چیز به سمت IT پیش می رود و به همین دلیل فارغ التحصیلان این رشته اگر توانمند باشند، بیکار نخواهد ماند.
روزنامه «دنیای اقتصاد» در گزارشی نوشت:
هر یک از ما حداقل یک بار صفحه نیازمندی شغلی روزنامهها یا سایتهای اینترنتی را ورق زدهایم و در آن با انواع و اقسام شغلها روبهرو شدهایم. انگار شغلهای درج شده در این صفحات هم با گذر زمان و پیشرفت فناوری دچار تغییر و تحولات شدهاند. به عنوان مثال اگر تا چند سال پیش یک شرکت، سازمان و... به دنبال شخصی بود که حداقل آشنایی ابتدایی با کامپیوتر را داشته باشد، اما حالا همان سازمانها و شرکتها به دنبال اشخاصی هستند که با پیکربندی ویندوز ویستا آشنایی داشته باشد و بتواند بدون مشکل این سیستم را راهاندازی کند.
شاید دیگر حرف کلیشهای باشد اما این تغییر و تحولات شغلی هم به واسطه پیشرفت فناوری اطلاعات و ابزارهای تکنولوژیکی است. گزارشها و آمارهای منتشر شده از سوی ارگانهای مختلف نشان میدهد که پیشرفت سریع در این بخش باعث ظهور صنایع و مشاغل پردرآمد جدیدی شده است که تا یک دهه پیش نامياز این مشاغل نبوده است.
پرطرفدارترین مشاغل و بالاترین درآمد آیتی
فناوری اطلاعات به عنوان یک صنعت نوظهور و البته پررونق در سالهای اخیر به تدریج به یکی از ماشینهای استخدامي بازار کار و اشتغال تبدیل شده است. تجارتهای مختلف وابسته به این صنعت هم سهم قابل توجهی از جذب نیروی کار را در سالهای اخیر به خودشان اختصاص داده اند.
تمایل افراد به تحصیل در رشتههای تخصصی مرتبط با این صنعت و به دنبال آن افزایش چشمگیر تعداد فارغ التحصیلان این رشتهها نشان از رونق بازار کار در صنعت آیتی دارد. به اینترتیب است که حتی رکود و بحران اقتصادی اخیر هم نتوانست چندان فشاری را بر این صنعت تحمیل کند تا آیتی به عنوان اولین صنعت رو به بهبود و نجات از این بحران در جهان مطرح شود. این روند گویا آنقدر امیدوار کننده است که ميتواند نوید اتفاقات خوب آینده را در این حوزه بدهد.
براساس پیشبینیهای صورت گرفته توسط موسساتی همچون گارتنر در سال 2009، متخصصان فناوری که دنبال فرصت شغلی جدید هستند، باید توجه داشته باشند که در سال 2010 وضعیت اشتغالزایی در صنعت فناوری ارتباطات و اطلاعات بهبود یافته و نرخ بیکاری در این حوزه نسبت به سال قبل کمتر شده است.
وضعیت موجود در سال 2010 نشان داد که این پیشبینیها کاملا درست بوده است؛ چرا که در سال جاری میلادی شاهد کاهش اخراج کارمندان از شرکتهای بزرگ و افزایش اشتغالزایی در زمینه آی سی تی بودیم و کارشناسان بر پایه یک بررسی جدید اعلام کردند که در این صنعت، به مهارت سیستمهای مجازیسازی، فناوریهای مبتنی بر اینترنت، امنیت شبکه و مهارت سیستمهای رایانه ای اجتماعی بیش از دیگر مهارتها نیاز است و افرادی که تخصصهای یاد شده را دارند، سریعتر جذب شرکتها و سازمانهای مربوطه ميشوند.
براساس بررسیهای انجام شده 10 عنوان شغلی كه در حوزه فناوری ارتباطات و اطلاعات در سال 2010 به عنوان برترین مشاغل شغلی محسوب ميشدند و بیشترین نیاز برای آنها احساس ميشود كه عبارتند از: متخصص امینت، مدیریت سیستمهای مجازی، مدیریت ابزار، مهندس شبکه، متخصص سیستمهای باز، مدیر پشتیبانی خدمات، مدیریت سیستمهای ذخیرهسازی اطلاعات پزشکی، متخصص منابع، مدیر فهرست کردن خدمات و مهندس فرآیند بازرگانی.
اما در میان این مشاغل برتر، لیست پردرآمدترین مشاغل آیتی بیشتر از برترین شغلهای حوزه آیتی خودنمایی میکند. براساس بررسیها و آمارهای ارائه شده توسط Tech Republice میتوان با بیست شغل پردرآمد کارمندان و شاغلان بخشهای آیتی آشنا شد. در این لیست، میتوان نام ده شغل پر درآمد را دید که در میان برترین مشاغل آیتی سال 2010 نیز دیده شدهاند.
مشاغل و مدارک آیتی در ایران
شغلها و مدارک مختلف حوزه آیتی روز به روز در جهان رو به گسترش است و مشاغل مختلفی را برای افراد جویای کار به وجود آورده است. بازار ایران نیز برعکس حوزههای دیگر که بر اساس شواهد همیشه عقبتر از اتفاقات جهان حرکت میکند، اما این بار همپای این بازار در حرکت است و بر اساس آمارها و گزارشهای منتشر شده میتوان این ادعا را کرد که آیتی توانسته در کشور بازار کار فعال و بزرگی را به وجود بیاورد.
چارت درسی رشته مهندسی فناوری اطلاعات